Projectie

Projectie betekent dat je iets van jezelf (bijvoorbeeld een emotie, gedachte, verlangen of angst) toeschrijft aan een ander, zonder dat je je er volledig bewust van bent. Het is een onbewust psychologisch afweermechanisme dat ons helpt om lastige gevoelens niet bij onszelf te hoeven voelen of erkennen.  Wat we in de ander zien, zegt daardoor 

Bijvoorbeeld:

  • Je voelt onzekerheid, maar zegt: "Hij denkt zeker dat ik dom ben"
  • Je hebt kritiek op iets, maar zegt: "Zij kijkt me zo oordelend aan"
  • Je bent zelf boos, maar vindt dat de ander een kort lontje heeft.

Je projecteert iets van jou op de ander.

Projectie is menselijk en gebeurt voortdurend.  In relaties, vriendschappen, werk en zelfs op social media. Het helpt je tijdelijk om spanning kwijt te raken, maar zorgt op de lange termijn vaak voor misverstanden, verwijdering of innerlijke onrust. 

Hoe werkt projectie?

Wanneer we iets in onszelf moeilijk vinden om onder ogen te zien - bijvoorbeeld: boosheid, onzekerheid, jaloezie, maar ook kracht of zelfvertrouwen - dan is het soms makkelijker om dat bij iemand anders te plaatsen. Zo hoeven we er niet direct zelf mee aan de slag. 

Een simpel voorbeeld: iemand die bang is om afgewezen te worden, kan snel denken dat anderen hem of haar niet mogen. Of iemand die veel kritiek op zichzelf heeft, kan het gevoel krijgen dat anderen hem voortdurend beoordelen. 

Projectie kan op verschillende manieren verschijnen:

  • Negatieve projectie: we zien bij anderen eigenschappen of intenties die we in onszelf afwijzen
  • Positieve projectie: we bewonderen in iemand anders iets wat we zelf zouden willen ontwikkelen, maar (nog) niet als deel van onszelf zien
  • Verdedigende projectie: we schuiven onze eigen fouten of tekortkomingen af op anderen om onszelf te beschermen tegen schaamte of schuldgevoel

Voorbeelden van projectie

Innerlijke ervaring

Je voelt je onzeker

Je bent eigenlijk jaloers

Je hebt zelf oordeel

Je voelt je afgewezen

Je hebt moeite met controle loslaten

Geprojecteerd op de ander

"Hij kijkt zo arrogant"

"Zij denkt zeker dat ze beter is dan ik"

"Die ander is zó kritisch"

"Ze vindt mij niet interessant genoeg"

"Hij wil altijd alles bepalen"

Waarom we projecteren

Projectie is in oorsprong een beschermingsmechanisme. Het helpt ons om ongemakkelijke emoties of zelfbeelden tijdelijk buiten onszelf te plaatsen, zodat we ze niet direct hoeven voelen. Op de korte termijn kan dat prettig zijn, maar op de lange termijn belemmert het onze zelfkennis en groei.

Vaak projecteren we juist op mensen die dichtbij ons staan, omdat zij spiegelen wat belangrijk voor ons is, of waar we nog werk te doen hebben. 

Hoe herken je projectie?

Projectie is lastig te zien, juist omdat het onbewust is. Toch zijn er signalen die je kunnen helpen:

Let op wanneer je:

  • Sterke emoties voelt die niet helemaal 'kloppen' met de situatie
  • Iemand heel irritant, indrukwekkend of afstotelijk vindt
  • Snel een oordeel velt zonder de situatie echt te kennen
  • Je vaak aangevallen, genegeerd of beoordeeld voelt
  • Vaak denkt: "Wat zij nu doet, zou ík nooit doen"

De triggers kunnen een spiegel zijn: iets wat jij in jezelf niet mag, zie je uitvergroot bij de ander.

Wat kun je doen met projectie?

Neem je reactie serieus, maar onderzoek hem

Vraag jezelf af:

"Wat raakt mij zo hierin?"

" Wat zegt dit over mij?"

Je emoties zijn echt, maar de betekenis die je eraan geeft, kan gekleurd zijn door jouw eigen bril.

Durf het naar binnen te halen

Wat als wat je over de ander denkt, óók iets over jou zegt?

Bijvoorbeeld:

  • "Hij is dominant" ➸ Misschien onderdruk ik mijn eigen behoefte aan ruimte of regie
  • "Zij is altijd met zichzelf bezig" ➸ Mag ik zelf wel meer ruimte innemen?

Gebruik het als ingang voor groei

Projectie laat zien waar er innerlijke stukken nog aandacht vragen. Het is geen zwakte, maar een signaal van waar je jezelf beter kunt leren kennen.

Projectie is niet altijd negatief

Wist je dat we ook onze positieve eigenschappen kunnen projecteren?

Bijvoorbeeld:

  • Je bewondert iemand enorm om zijn creativiteit, terwijl je zelf eigenlijk creatief bent, maar dit nog niet durft te erkennen.
  • Je vindt iemand heel krachtig, maar ziet je eigen kracht nog niet

Ook dan leg je iets buiten jezelf, wat misschien juist in jóu wakker wil worden.

Projectie loslaten brengt je dichter bij jezelf

Door te oefenen met:

  • Jezelf bevragen
  • Je aannames checken
  • Je eigen gevoelens leren dragen

....kun je minder vanuit projectie leven en meer vanuit bewust contact. Met jezelf én met anderen.

Het vraagt oefening, eerlijkheid en soms wat ongemak, maar het levert helderheid, rust en échte verbinding op.